












راز بقا: در دل جنگلهای آفریقا، ماجرایی رخ داد که نگاه بسیاری از انسانها را به حیوانات تغییر داد. ماجرایی که شاید بیشتر به فیلمهای سینمایی شبیه باشد تا یک رویداد واقعی در دنیای طبیعت. این داستان واقعی دربارهی قتل، خشونت و حتی همنوعخواری در میان شامپانزههاست؛ یکی از نزدیکترین خویشاوندان انسان.
به گزارش راز بقا، در سال ۲۰۱۳، در منطقهٔ فونگولی (Fongoli) در جنوب شرقی سنگال، یک شامپانزهی نر به نام «فودوکو» (Foudouko) پس از چند سال تبعید از گروهش، تصمیم گرفت بازگردد. او پیشتر در سال ۲۰۰۷، سردسته قبیلهای متشکل از بیش از ۳۰ شامپانزه بود. اما سلطهگری بیش از حد و رفتارهای خشن او باعث شد تا اعتماد گروه را از دست بدهد و در نهایت، از جمع طرد شود.
فودوکو سالها را در تنهایی و تبعید گذراند، اما زمانی که به گروه بازگشت، دیگر خبری از احترام یا قدرت گذشته نبود. اعضای گروه، که حالا با رهبران جدیدی همراه شده بودند، به طرز خشونتباری به او حمله کردند.
بر اساس گزارش جیل پروئتز (Jill Pruetz)، انسانشناس دانشگاه ایالتی آیووا و یکی از معدود پژوهشگرانی که این حادثه را مستند کردهاند، شامپانزههای قبیله با خشونتی بیسابقه به فودوکو حمله کردند. به گزارش راز بقا او پس از ضرب و شتم شدید، کشته شد؛ اما این پایان ماجرا نبود. برخی از اعضای گروه، بدن او را مثله کرده و بخشهایی از گوشتش را خوردند. این رفتار که تحت عنوان «همنوعخواری» (Cannibalism) شناخته میشود، در میان شامپانزهها بسیار نادر است، اما این بار به طرز هولناکی به وقوع پیوست.
پروئتز که بیش از ۲۰ سال از عمر خود را صرف مطالعه رفتار شامپانزهها کرده، این واقعه را یکی از دردناکترین صحنههایی میداند که تاکنون دیده است. او اظهار داشته که تا چند روز پس از حادثه، در شوک روحی بهسر میبرد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
اگر ۱۰۰ انسان با دست خالی به یک گوریل نر حمله کنند چه کسی پیروز میشود؟
کشف رفتاری حیرتانگیز؛ شامپانزهها بعد از رابطه جنسی چه میکنند؟
در فضای مجازی، این داستان به شکلی بازنشر شده که گویی شامپانزهها آگاهانه و با نیت انتقامجویی سیاسی، سردسته سابق را پس از ۵ سال تبعید به قتل رساندهاند. اما دانشمندان تأکید میکنند که چنین برداشتی نوعی انسانانگاری (anthropomorphism) است؛ یعنی نسبت دادن ویژگیهای انسانی به حیوانات.
اگرچه شامپانزهها ساختارهای اجتماعی پیچیده و حافظهی قوی دارند، اما استفاده از مفاهیمی مثل پادشاه سابق، انتقام یا خشم سیاسی برای توصیف رفتار آنها بیشتر به داستانپردازی شبیه است تا تحلیل علمی.
به گزارش راز بقا ماجراهایی از این دست نشان میدهند که طبیعت همیشه آرام، مهربان و بدون خشونت نیست. شامپانزهها با اینکه به انسان بسیار نزدیکاند، گاه میتوانند به طرز شوکهکنندهای بیرحم باشند. از جنگهای قبیلهای گرفته تا قتلهای درونگروهی، طبیعت تاریکیهایی هم دارد که اغلب نادیده گرفته میشوند.